Tăng sắc tố sau viêm là gì? Nguyên nhân & cách điều trị hiệu quả nhất

Tăng sắc tố sau viêm (PIH) là hiện tượng mà hắc sắc tố melanin trong da tăng lên mức độ cao hoặc phân bố không đồng đều sau khi da phản ứng viêm. Nguyên nhân chủ yếu là do da bị tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài như việc lột da, sử dụng laser, mài da, hoặc là hậu quả của các bệnh về da liễu. Mặc dù không gây ra sẹo nhưng vùng da bị tăng sắc tố sau viêm thường trở nên sạm đen hoặc có màu xám, nâu đậm,... và rất khó phục hồi. Vậy tăng sắc tố da sau viêm là gì? Cách điều trị như thế nào? Hãy cùng TaeHui tìm hiểu ngay dưới đây.

Tăng sắc tố sau viêm là gì?

Tăng sắc tố sau viêm (tiếng Anh là Post-inflammatory hyperpigmentation - PIH) là tình trạng melanin trong da tăng lên mức độ cao hoặc phân bố không đều sau khi da phản ứng viêm (do mụn, viêm da cơ bản hay bệnh vảy nến) hoặc sau khi da bị tổn thương (do lột da hóa học, mài da hoặc liệu pháp laser). Mọi yếu tố khiến da kích ứng hoặc tổn thương đều có thể gây ra tình trạng này.

Cơ chế bệnh sinh của tăng sắc tố sau viêm như sau:

• Kích thích sản xuất các chất gây viêm: Quá trình viêm kích thích sản xuất và oxy hóa acid arachidonic, dẫn đến tăng sinh các chất gây viêm như cytokines, leukotrienes, chemokines, prostaglandins và các chất trung gian gây viêm khác.

• Tăng sản xuất melanin: Các chất gây viêm kích thích tế bào melanocyte sản xuất melanin quá mức.

• Phân bố melanin không đều: Melanin được vận chuyển lan ra xung quanh, từ tế bào melanocyte đến các tế bào da khác. Tuy nhiên, quá trình viêm có thể làm gián đoạn quá trình vận chuyển này, dẫn đến melanin tích tụ ở một số khu vực, gây ra tình trạng tăng sắc tố sau viêm.

Đối với tăng sắc tố da ở lớp trung bì, có hai cơ chế bệnh sinh:

• Cơ chế 1: Lớp tế bào ở đáy thượng bì bị phá vỡ do quá trình viêm, phóng thích melanin vào nhú trung bì. Sau đó, đại thực bào tại đây sẽ tiến hành thực bào và giải phóng melanin.

• Cơ chế 2: Đại thực bào đi vào lớp thượng bì và thực bào melanosome rồi quay lại lớp trung bì (lớp tế bào bên dưới thượng bì), khiến melanin tích tụ tại đây. Melanin ở lớp trung bì có thể tồn tại trong đại thực bào trong nhiều năm, khiến tình trạng tăng sắc tố da sau viêm kéo dài dai dẳng.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng sắc tố da sau viêm

Tăng sắc tố da sau viêm xảy ra do lớp bì bị tổn thương, dẫn đến rối loạn sắc tố melanin, khiến melanin phân bố không đều hoặc lắng đọng tại lớp thượng bì, trung bì. Bất kỳ yếu tố nào khiến da tổn thương hoặc kích ứng đều có thể gây tăng sắc tố sau viêm, cụ thể có hai nhóm nguyên nhân chính:

• Nguyên nhân nội sinh: Một số bệnh da liễu như mụn trứng cá, viêm da cơ địa, dị ứng, nhiễm trùng da, vảy nến, lichen phẳng, côn trùng cắn,...

• Nguyên nhân ngoại sinh: Tổn thương da do bỏng, nhiễm độc ánh sáng, chấn thương, điều trị tia xạ không ion hóa, lột da, lăn kim, laser, tác dụng phục của một số loại thuốc như thuốc kháng sinh nhóm Cyclin (Tetracyclin), thuốc sốt rét, thuốc chống ung thư (Bleomycin, Doxorubicin, Busulfan, 5-fluorouracil).

Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ bị tăng sắc tố sau viêm, cụ thể:

• Da tối màu: Người có da tối màu thường có nhiều melanin hơn và do đó dễ bị tăng sắc tố sau viêm hơn. Người Châu Á vì có làn da tối màu, do đó tăng sắc tố sau viêm xảy ra khá phổ biến. Theo thống kê, có hơn 50% người Châu Á gặp tình trạng này và thường nghiêm trọng, kéo dài lâu hơn so với người da trắng.

• Tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời: Ánh nắng mặt trời kích thích tế bào melanocyte sản xuất melanin và có thể dẫn đến tình trạng tăng sắc tố sau viêm.

• Viêm da dai dẳng: Tình trạng viêm da kéo dài dai dẳng hoặc tái phát liên tục gây tổn thương lớp thượng bì và trung bì, làm tăng nguy cơ bị tăng sắc tố sau viêm.

• Vùng da tổn thương bị cọ xát, ẩm ướt, tróc mài sớm: Những trường hợp này dễ dẫn tới tăng sắc tố da sau viêm, thậm chí là mức độ nặng và khó phục hồi.

Biểu hiện của tình trạng tăng sắc tố sau viêm

Tăng sắc tố sau viêm có những biểu hiện, triệu chứng như sau:

• Tình trạng tăng sắc tố da xảy ra ở vùng da đã bị tổn thương trước đó như tăng sắc tố sau mụn, nhiễm trùng,...

• Sậm màu hơn so với các vùng da khác, có thể có màu xám, nâu hoặc đen tùy từng trường hợp.

Cụ thể, có hai loại tăng sắc tố sau viêm:

• PIH nông (tại lớp thượng bì): Dát màu nâu, nâu đen hoặc đen; nhìn rõ dưới đèn Wood (đèn chuyên dụng trong da liễu); có thể tự mất đi sau vài tháng đến vài năm mà không cần điều trị.

• PIH sâu (bên dưới lớp thượng bì): Dát màu xám xanh; không nhìn rõ dưới đèn Wood; có thể tồn tại vĩnh viễn hoặc tự mất đi sau một thời gian rất dài nếu không điều trị.

Cách điều trị tăng sắc tố sau viêm hiệu quả

Có tự hết không tăng sắc tố sau viêm? Bao lâu thì tăng sắc tố da sẽ mờ đi? Dù không gây ra sẹo lồi hay sẹo lõm, nhưng tăng sắc tố sau viêm thường mất một khoảng thời gian dài, từ 3 đến 24 tháng, để mờ đi. Thời gian này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, màu da, tác động của ánh nắng, vị trí và mức độ tổn thương, và cách chăm sóc da sau tổn thương. Ví dụ, tăng sắc tố sau viêm có thể mờ đi nhanh hơn ở người trẻ, ở lớp thượng bì hoặc ít bị tác động của ánh nắng. Ngoài ra, thời gian phục hồi cũng phụ thuộc vào sự khác biệt giữa màu da của vùng da bị tổn thương và màu da tự nhiên - càng khác biệt màu sắc thì càng tốn nhiều thời gian để cân bằng lại.

Các phương pháp điều trị nhằm thúc đẩy và tăng tốc quá trình phục hồi. Dưới đây là hai phương pháp điều trị phổ biến cho tăng sắc tố da sau viêm:

Điều trị tăng sắc tố da

Để giảm thiểu đốm sắc tố và thâm sau viêm da, có một số phương pháp cụ thể như sau:

• Chống nắng cho da: Đây là bước quan trọng nhất để điều trị và ngăn ngừa sự tăng sắc tố da sau viêm. Sử dụng kem chống nắng có SPF 50+ trở lên, thoa đều mỗi 2 tiếng khi ra ngoài dưới ánh nắng mặt trời. Cân nhắc uống viên chống nắng theo hướng dẫn của bác sĩ. Đồng thời, che chắn da bằng mũ rộng vành, khẩu trang và áo khoác.

• Sử dụng thuốc bôi tại chỗ: Gọi là phương pháp điều chỉnh, các loại thuốc này giúp làm mờ đốm nám, đồi mồi, làm sáng da và làm đều màu da bằng cách ức chế hình thành melanin. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để lựa chọn loại thuốc phù hợp và tránh dị ứng. Thoa thuốc đều đặn và kiên trì sử dụng ít nhất 2 tuần trước khi can thiệp thủ thuật laser. Các thành phần thường có trong thuốc này bao gồm Hydroquinone, Retinol, Glycolic Axit, Arbutin, Kojic Acid, Retinoic Acid, Vitamin C, B-Resorcinol và một số hoạt chất khác.

• Thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn: Đối với các trường hợp tăng sắc tố ở lớp thượng bì, có thể áp dụng các phương pháp như lột da hóa học, laser xâm lấn, lăn kim hoặc bào mòn da. Tuy nhiên, cần thực hiện tại cơ sở y tế uy tín để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

• Thủ thuật thẩm mỹ không xâm lấn: Phương pháp này thích hợp cho tất cả các trường hợp tăng sắc tố da sau viêm. Các phương pháp như ánh sáng trị liệu hoặc laser không xâm lấn có tác động sâu xuống lớp trung bì mà không gây tổn thương cho bề mặt da, giúp làn da đều màu và săn chắc. Để đạt hiệu quả tốt nhất, cần thực hiện nhiều lần và lựa chọn cơ sở y tế uy tín.

Điều trị bệnh lý về da

Để hiệu quả trong điều trị PIH và giảm thời gian hồi phục, cần tiếp cận trực tiếp với vùng da bị sạm màu đồng thời điều trị các bệnh lý da nền. Việc đối phó hiệu quả với các vấn đề da như mụn trứng cá, vẩy nến, viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc, và viêm da dầu sẽ giảm thiểu tình trạng viêm, từ đó thúc đẩy quá trình cải thiện PIH.

Lưu ý khi mắc chứng tăng sắc tố da sau viêm

Để tránh tình trạng tăng sắc tố da sau viêm trở nên nghiêm trọng hơn, cần tuân thủ các biện pháp sau:

• Hạn chế tác động mạnh lên vùng da đang bị PIH: Tránh việc ngâm nước quá lâu, gỡ mài hoặc tác động mạnh, kéo căng da để không gây tổn thương hoặc kích thích quá mức cho da.

• Tránh sử dụng các sản phẩm có thể làm tăng sắc tố da: Cẩn thận khi chọn lựa các loại thuốc có tác dụng phụ làm tăng sắc tố da như Tetracyclin, Bleomycin, v.v.

• Sử dụng sản phẩm làm sạch da dịu nhẹ: Chọn các sản phẩm làm sạch da không chứa các thành phần gây kích ứng, để da được làm sạch mà không làm mất cân bằng tự nhiên của nó.

• Dưỡng ẩm da thường xuyên: Đảm bảo cung cấp độ ẩm đầy đủ cho da để giữ cho da luôn mềm mại, giảm thiểu khả năng da bị khô và tổn thương.

• Hạn chế trang điểm và sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc: Tránh việc sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc hoặc có thể gây kích ứng cho da, cũng như hạn chế việc trang điểm quá mức.

• Tránh tiếp xúc với tia UV từ mặt trời: Tia UV có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng tăng sắc tố da, do đó cần cố gắng tránh xa khỏi ánh nắng mặt trời và sử dụng kem chống nắng hàng ngày có độ bảo vệ cao.

• Kiên nhẫn và bền bỉ trong quá trình điều trị: Các biện pháp điều trị thường cần một thời gian dài để thấy được kết quả đáng kể, do đó cần phải kiên nhẫn và kiên trì trong quá trình điều trị.

• Tìm tư vấn y tế khi cần thiết: Nếu có bất kỳ lo lắng nào về kích thước, hình dáng hoặc màu sắc của các mảng da tối màu, hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ da liễu hoặc dược sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.

Tăng sắc tố sau viêm (PIH) là một vấn đề phổ biến trong lĩnh vực da liễu có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi độ tuổi. Tuy nhiên, với việc áp dụng các biện pháp điều trị và chăm sóc da đúng cách, bạn hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng PIH và khôi phục lại làn da sáng khỏe. Để khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích về chăm sóc da, hãy truy cập https://taehui.vn/ ngay hôm nay.

MỌI CHI TIẾT XIN LIÊN HỆ

TAEHUI VIỆT NAM

Email: taehuivietnam@gmail.com

Điện thoại: 08 6262 1883

Fanpage Facebook: TaeHui Việt Nam 

Shopee: TaeHui Việt Nam 

Địa chỉ: Số 18A2, Lê Đức Thọ, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội